Erantzun laburra: EZ. Erantzun luzeagoa: irabazi nahirik gabe egiten duzun bitartean, ez dago inolako arazorik! Hedabideetan behin eta berriz entzuten dugu Internetetik filmak, musika eta abar jaistea delitua dela, kartzelara joan gaitezkeela, isun handiak jarriko dizkigutela. Hori guztia gezurra da eta artikulu honetan frogatu egingo dugu.

Eduki pedofiloak sortzea eta edukitzea delitua da. Noski. Eta eduki horiek P2P sareen bitartez zabaltzea ere bai. Logikoa, arrazoi berdinengatik. Egileek dituzten legezko eskubideak errespetatu gabe, etekin ekonomikoak ateratzea, adibidez egilearen baimenik gabe filmeen kopiak eginez eta kalean salduz, delitua izan daiteke. Ados. P2P sareen bitartez edo Interneteko beste edozein tresna erabiliz, berdina egitea ere delitua izan daiteke. Logikoa, arrazoi berdinengatik.

Baina, gehienetan gertatzen den bezala, zuk edukiak irabazi nahirik gabe partekatzen badituzu, zer? Eduki horiek inori saldu beharrean zuk zeuk ikusteko, ikasteko edo/eta entretenitzeko erabiltzen badituzu ere delitua al da? Bada, orduan, ez; zaude lasai, ez zara inolako deliturik egiten ari. Demagun liburu bat erosi eta irakurri egiten duzula. Asko gustatu zaizu eta zure ezagun bati uzten diozu, musu truk. Delitu bat egin duzu? Noski ezetz. GARA erosi, goitik behera irakurri eta senide, lagun edo lankide bati ematen badiozu berak ere irakur dezan, delitu bat egin duzu? Noski ezetz. Eta Internet bitartez gauza bera egiten baduzu, orduan delitu bihurtzen al da? Horrek ez dauka zentzurik.

Estatu espainiarrean P2P sareen bitartez copyrightarekin babestutako filmak eta musika deskargatzeagatik orain arte ez da inor zigortu. Inor ez. Inoiz ez.

Interneten adituak diren abokatu guztiek berdina esaten dute eta arrazoi dutela erakusten duten frogak ere badituzte: Estatu espainiarrean P2P sareen bitartez copyrightarekin babestutako filmak eta musika deskargatzeagatik orain arte ez da inor zigortu. Inor ez. Inoiz ez. Eta ez hori bakarrik, Fiskaltza Nagusiak, legeen irakurketan zalantzarik egon ez zedin, 2006. urtean barne zirkular bat zabaldu zuen, bertan argi eta garbi esanez etekin ekonomiko zuzena eta egiaztatua egon ezean, P2P sareak erabiltzea ezin dela delitu bezala hartu. Eta delitu bat burutzen ari den susmorik egon ezean, ez poliziek ez epaileek ezin dituzte jendearen komunikabideak zelatatu eta, beraz, jasotako informazioa egile eskubideen urraketak salatzeko erabili.

Baina, orduan, zer gertatzen da? Zergatik entzuten dugu etengabe P2P sareak erabiltzea delitua dela?

Edukiak eta beraien euskarriak

Liburuak, egunkariak eta orain arte partekatu izan ditugun informazioak eta ezagutzak, betidanik euskarri fisikoei lotuak egon dira. Edukiaren eta euskarriaren artean ez zegoen alderik. Bata besteari atxikita zegoen eta ezin ziren banandu bietako bat kaltetu gabe. Argazki bat, disko bat, film bat, aldizkari bat edo dena delakoa nik zuri ematen banizun, nik ezin nuen eduki hori gozatzen jarraitu (zuk zeneukalako). Eta kopiak egitea hain zen garestia, ez zuela merezi.

Gure gustoko edukien kopiak egitea eta partekatzea erraza, ia gasturik gabea eta bapatekoa bihurtu da.

Baina, gaur egun, teknologiari esker, argazkiak, filmak, abestiak eta baita liburu digitalak ere kopiatzea posible da. Ez hori bakarrik, gure gustuko edukien kopiak egitea eta partekatzea erraza, ia gasturik gabea eta bat-batekoa bihurtu da. Aldaketa ederra, ezta? Beraz, esan dezakegu, geroz eta gehiago, alde fisikoaz askatu eta edukiak immaterialak direla: nik zuri edukia eman arren, nik ere eduki hori izaten jarraitzen dut (biok daukagulako!). Aldaketa hori, beraz, teknologiak ekarri duen abantaila da. Eta aldaketa guztiak bezala, bere ondorioak ditu…

Bitartekariak kolokan

Inprentek eskribauak desagerrarazi zituzten, hedabideek berriz pregonariak. Internetek beste bitartekari asko desagerraraziko dituela dirudi.

Irratia asmatu aurretik, Euskal Herriko hiri eta herriek pregonariak zituzten, baina informazioa kudeatzeko era hobeak asmatu zirenean (eguneko prentsa, irratia, telebista, etab.) eraldaketa bat gertatu zen. Orain Internetek informazioa kudeatzeko era hobeak eskaintzen dizkigu, eta beste eraldaketa berri bat gertatzen ari da. Inprentek eskribauak desagerrarazi zituzten, hedabideek berriz pregonariak. Internetek beste bitartekari asko desagerraraziko dituela dirudi.

Batzuei eta besteei gehiago ala gutxiago gustatuko zaizkigu aldaketok, baina gure historiari begirada bat botatzen badiogu, teknologiak eskainitako hobekuntzak gizartean ezarri eta zabalduko direla ulertuko dugu. Horrela gertatu izan da aurrekoetan: hobekuntza teknologikoek norbanako batzuek kaltetu arren, berrikuntza orokorrean gizartearentzako onuragarria baldin bazen, teknologia horrek aurrera egitea lortu izan du.

Internetek oro har eta P2P sareek zehazki, gure historian inoiz ez bezala informazioa, kultura eta ezagutzak partekatzeko ematen dizkiguten aukerak ikusita, geratzeko etorri diren teknologiak direla ondoriozta dezakegu.

Gaur egun, Internetek oro har eta P2P sareek zehazki, gure historian inoiz ez bezala informazioa, kultura eta ezagutzak partekatzeko ematen dizkiguten aukerak ikusita, geratzeko etorri diren teknologiak direla ondoriozta dezakegu. Beraz, nahiz eta funtzionatzeko dinamikak aldatzea beti gogorra den, eraldaketan aurrera egiteak merezi duela jakin behar dugu. Baina noski, funtzionatzeko era zahar eta txarragotik mozkin ikaragarriak ateratzen dituenak, ahaleginak eta bi egingo ditu aldaketa atzeratzeko. Ahal izanez gero, baita aldaketa gelditzeko ere. Hau da, adi ez bagabiltza, gutxi batzuen berekoikeriagatik, gizarte osoak aurrera egitea oztopatuko da. Eta nork egingo luke horrelako astakeria bat? Galdetuko du baten batek.

Bitartekariaren mendekua

Eskribau eta pregonari lanbideak bitartekari lanbideak dira. Eskribauek idazlearen eta irakurleen arteko bitartekari lana egiten zuten, testuei zabalkunde handiagoa emanez. Pregonariek, berriz, albisteak kalerik kale zabaltzen zituzten, jendea herriko gora-beherez jakitun mantenduz. Gaur egungo diskoetxe erraldoiak, talde mediatiko handi-mandiak eta zine produkzio-etxe boteretsuak ere, sortzaileen eta jasotzaileen arteko bitartekariak dira.

Baina gaur eguneko hauek, iraganekoak baino askoz boteretsuagoak dira. Enpresa hauetako hainbatek munduko aberri askok baino diru gehiago mugitzen dute eta gobernu askotako erabakietan eragiteko gai dira. Hedabide tradizional garrantzitsuenen akziodunak edo zuzenean jabeak direnez, beste hamaika gaitan egiten duten bezala, iritzi publikoa beraien interesetara moldatzen dute. Horregatik onartzen dira kanon digitala sortzen duten lege zentzugabeak. Horregatik Estatu frantziarreko ADAMI kudeaketa entitateak edo Estatu espainiarreko SGAE kudeaketa entitateak defendatu beharko lituzketen sortzaileei barre egiten diete. Horregatik engainatuta mantentzen gaituzte P2P sareak erabiltzea deabruari arima ematea besteko bekatua dela pentsaraziz. Horregatik entzuten dugu behin eta berriz sortzaileak krisian daudela Interneteko deskarga bakoitza salmenta bat gutxiago ei delako. Eta beste hainbat gezur eta manipulazio.

Eta, zoritxarrez, txarrena oraindik heltzeko dago: G8 elkartearen azken bileran, jabetza intelektuala nola edo ala blindatzea lortzeko hitzarmena egin zuten munduko aberririk aberatsenek; Estatu frantsesean, egileen baimenik gabe edukiak jaisten dituenari hiru oharren ostean Interneteko konexioa kendu nahi diote; ADAMIk Interneteko deskargek kanona izatea nahi du; Estatu espainiarreko gobernuak iragarri berri du 2009. urte honetan, oso gaizki ikusiko diren neurriak hartuko dituztela P2P sareen aurka; SGAE Interneteko operadoreak estutzen ari da kontratuetan klausula bat jarri ondoren beraien bezeroen komunikazioak zelatatu ditzaten. Eta nork daki zer gehiago egiten saiatuko diren…

Aska gaitezen

Bidegabekeria hauek guztiak pairatzen ditugun bitartean, aipatutako eraldaketa martxan da: era askean kopiatzea baimentzen duten edukiak biderkatu egiten dira Interneten (adibidez Xabier Amurizaren liburua eta Joakin Balentziaren poesia liburua); 2008. urtean gehien saldutako musika bilduma aske kopiatu daiteke; P2P sareak ekonomiarentzako onuragarriak direla erakusten duen txostena argitaratu du Holandako Gobernuak. Internet bidez saltzen den musikari esker, musika salmentak gora egiten ari dira; Googlek, teknologia eta plataforma berri batzuen bitartez, musika industria zaharkitua eraldatzen saiatuko dela dio; P2P sareetan beste inon (ezta ordainduta ere) aurkitu ezin izango genituzkeen edukiak daude; Internetek ematen dituen aukerei esker, gizarteak gero eta gehiago partekatzen du (Wikipedia, blogak, foroak, wikiak, P2P sareak, etab.). Eta hau hasiera besterik ez da…

Edukiak beraien euskarrietatik askatu ditu teknologiak, eta negozio eredu berriak aurkitzen ez dituzten bitartekariak desagertu egingo dira.

Beraz, bukatu dezagun fartsa hau. Negozio eredu zaharkitu bati oratuta jarraitzen duten bitartekari horiek guztiek utz gaitzatela bakean. Bidegabeko legeak ezarriz eta gizateriak betidanik egin duena egitean, partekatzean, errudun sentiaraziz ez dute abian dagoen eraldaketa geldituko. Edukiak beraien euskarrietatik askatu ditu teknologiak, eta negozio eredu berriak aurkitzen ez dituzten bitartekariak desagertu egingo dira.

Argitaraketa: Artikulu hau GARA egunkariko GAUR8 larunbateko gehigarrirako prestatu dut eta 2009ko urtarrilaren 24an argitaratu da.

Informazio gehiago:

• Descargarse archivos por P2P, ¿es delito?
• En España el intercambio de archivos, sin ánimos de lucro, es legal
• El P2P no es un crimen, dicen los jueces
• Google quiere cambiar la industria musical
• Judge: 17,000 illegal downloads don’t equal 17,000 lost sales
• El album más vendido en MP3 en 2008 tiene licencia copyleft
• Si eres legal, comparte
• Vídeo – David Bravo – Redes P2P y propiedad intelectual