Orain inoiz baino gehiago.
Jakina denez, krisi ekonomiko batean murgilduta gaude. Oso zaila da krisi horren zergatiak eta nondik norakoak zehatz marraztea, baina, orokorrean, badago adostasuna egungo eredu ekonomikoko agenteen berekoikeriari errua botatzeko. Bankuak, multinazionalak eta oro har enpresa kapitalistenak dira krisi hau sortu dutenak. Etekin ekonomikoak bakarrik axola zaizkie eta ez pertsonen (langileen) eskubideak. Onura ekonomikoetatik at ez dute beste ezertxo ere ikusten eta horregatik gobernuek arautegien bitartez, enpresek egin ditzaketen gehiegikeria guztiak aurreikusten eta mugatzen saiatzen dira. Nire ustez, alperrik.
Krisi honen ondorioetako bat gizartearentzako hain kaltegarriak izan daitezkeen enpresa horiek gertuagotik jarraitzea da, lotuagoak edukitzea, beraien gose aseezinaren ondorioak denon artean ordaindu ez ditzagun. Neoliberalismoaren alde gogorra norbere etxean ezagutu ondoren, asko eta asko konturatu dira edo, inoiz baino argiago geratu zaie, azken mendeetan landu dugun eredu ekonomikoak, hau da, kapitalismoak, kale itsu batera besterik ez garamatzala.
Azken hilabeteetan, dezente hitz egin da gure sistema ekonomikoaren etika ezak suposatzen duen larritasunari buruz: krisia ekonomikoa baino, etikoa dela. Ezkorrenek (edo baikorrenak, begiratzen den ikuspuntuaren arabera), munduko burtsen ezegonkortasunaren aurrean estatuek egin zituzten mugimenduak ikusita, kapitalismo berri baten atarian geundela pentsatu zuten. Baina dagoeneko argi geratu da hartu diren erabakiak sistema berriz egonkortzeko hartu direla, ez sistema eraldatzeko.
Naiz eta beste mundu berri bat posiblea izan, nahiz eta beharrezkoa izan, krisi honen ondoren okerreko bidean jarraituko dugula iruditzen zait niri. Eta gure sistema ekonomikoko norabide oker hau zuzentzen saiatzeko egin daitezkeen gauzetako bat, nire ustez, software librea bultzatzea da.alemaniar armada gelditzerik lortuko.
Software librearen alde
Software libreak, jabedun softwareak ez bezala, motibazio etikoak ditu. Jabedun software gehiena garatzen duten enpresa multinazionalei, pertsonak (erabiltzaileak) bost axola zaizkie. Bilatzen duten bakarra etekin ekonomikorik handienak lortzea da. Zentzu horretan, beste edozein sektoretako enpresa kapitalistak bezala aritzen dira.
Software librearen kasuan, emaitza askea izatea eta bere inguruan bildutako jendearentzat ekarpen bat izatea da helburua. Eta helburu hori, softwaregintzaren mundua gertutik ezagutzen ez dutenentzat batzuetan ulertzen zaila bada ere, ikuspuntu ekonomikotik ere baliagarria da. Logika ez da jendea ala etekinak, baizik eta jendea eta etekinak. Software librearen iraultza, iraultza lasaia dela esan dezakegu, dagoeneko mundu osoko softwaregintza gehiena eraldatu badu ere, oso gatazka gutxi eragin baititu. Honetatik nolabaiteko ikaskizuna ateratzea gustatuko litzaidake, beste esparru batzuetan aplikatu ahal izateko.
Esan bezala, software librearen ezaugarriek oso onura etiko garrantzitsu batzuk bermatzen dituzte eta egungo krisi etikoa ikusirik, ezaugarri horiek inoiz baino pisu gehiago izan behar dute. Software librearen lehen ezaugarria, adibidez, norbanakoaren askatasuna indartzea da. Bigarrena, zientziaren eta hezkuntzaren aurrerakuntzan laguntzea. Software librearen hirugarren zutabea jendearen (edo enpresen) arteko elkartasuna bultzatzea da, eta hainbat adibidek erakusten duten bezala, baita elkartasun hori lortu ere. Bukatzeko, laugarren askatasun edo ezaugarria kooperazioan lan egitea eragitea da, hau da, software librea garatu eta erabiltzen duten enpresek eta pertsonek komunitate bat eratzea eragiten du.
Lehen momentuan pertsona eta enpresa askori software librearen abantaila teknikoak eta onura ekonomikoak bakarrik axola bazaizkie ere, mundu hau gertutik ezagututakoan, aipatutako onura etikoak (norbanakoaren askatasuna, zientzia eta hezkuntzaren aurrerakuntza, elkartasuna, kooperazioa, komunitatea) bizi egiten dituzte eta software librea eta estandar irekiak erabiliz lehen baino onura gehiago jasotzen dituztela ulertzen dute.
Beste ezeren gainetik, software librearen meriturik handiena hori izan liteke: gatazka askorik sortu gabe, gutxi-gutxika zabaltzen eta indartzen joan dela. Ez hori bakarrik, copyleft softwarearen baliokideak beste esparru batzuetan ere sortu dira: copyleft musika, literatura, kazetaritza, politika, eta abar. Gehienok konturatu orduko, software libreak hasitako olatuaren onurak gure gizartean zabaltzen doaz.
Beraz, lehendik ere software librea sustatzeko eta erabiltzeko arrazoi dezente bageneuzkan, egungo krisia ikusita, orain da garaia, inoiz baino gehiago, software librearen aldeko apustu garbia eta sendoa egiteko.
Pertsona batzuentzat softwarez aldatzea ez da lan erraza, baina Euskal Herriko gero eta enpresa gehiago beraien kabuz esfortzua egiten ari badira, erakunde publikoek ez dute aitzakiarik. Europar Batasunak aspaldi egin zuen software librearen eta estandar irekien alde eta Europako txoko askotan abantaila nabarmena hartu digute gai honetan (Andaluzian, Italian, Frantzian, Alemanian, Finlandian eta abar). Eusko Jaurlaritzak egin du software librearen alde gauzatxoren bat edo beste, baina heldu da garaia behingoz gai hau serio har dezan. Eta pairatzen ari garen krisi ekonomikoari aurre egiteko tresna baliagarri bat dela argi dagoenez, ea azkenean Eusko Jaurlaritza software librea benetan sustatzen eta erabiltzen hasten den. Bada garaia!
Orain sozialistak daude Euskal Autonomia Erkidegoko (EAE) gobernuan eta beraiei dagokie Eusko Jaurlaritzak software librearen alde egin dezan lortzea. Idoia Mendia sozialista, Eusko Legebiltzarreko parlamentaria izan da orain dela gutxira arte eta, bertan zegoela, behin baino gehiagotan atera du software librearen gaia gobernuari presioa egiteko. Orain, bera da gobernuko kidea eta lehen besteei eskatzen zizkionak betetzeko gai dela erakutsi behar du.
Martxoko hauteskundeen aurretik, SoftwareLibreaNahiDugu.org ekimenekoek lehendakaritzarako hautagai aurkezten zirenei software librearen eta estandar irekien inguruko galdera batzuk egin zizkieten. Alderdi guztiak ezbairik gabe software librearen alde agertu ziren eta, gainera, hauteskundeak irabaziz gero gai honen inguruan emango zituzten urratsak ere idatzi zituzten.
Sozialisten promesak
Demokrazia Hiru Milioiko (D3M) Itziar Lopategik, adibidez, legegintzaldi batean (hau da, lau urteren buruan), erakunde publiko guztietako lanpostuetan software librea erabiltzea eta euskal instituzio publikoek sortutako eduki guztiak lizentzia libreekin argitaratzea agindu zuen. Baina dakizuen bezala, Alderdien Legea dela eta, D3M-k ez zuen hauteskundeetara aurkezterik izan eta PSE-EE (PSOE) dago orain EAEko gobernuan.
Patxi Lópezek ere software librearen alde eta estandar irekien alde zegoela esan zuen argitasun osoz eta, orain, lehendakaria denez gero, bere usteak sendoak direla erakutsi behar du. Izan ere, Patxi Lópezek lehendakari izatea lortzen bazuen, Eusko Jaurlaritzak bere webguneen inguruko kontratazioek estandar irekiak bete zitzaten egingo zuela agindu baitzuen. Era horretan, Patxi Lópezek zioena egia bada, software librea erabiltzen dugunok hemendik aurrera ez dugu arazorik izango erakunde publikoekin harremanetan aritzeko. Beno, bada bere hitza beteko duen ala ez zain gaude software librea erabiltzen dugun ehunka mila euskal herritarrok.
Rubalcaba sozialistak LSSI legearekin eta kanon digitalarekin egin zuen berdina ez egitea espero dugu. Sozialistek, oposizioan zeudenean, LSSI legea zentsuratzailea zela, isun handiegiak ezartzen zituela eta kanon digitala indartzen zuela kritikatzen zuten. Rubalcabak berak LSSI legea ziberespazioko zentsuraren legea deitzen zuen bere kritika gogorrak botatzen zituenean. Behin boterera helduta, esaten zituenak bat-batean ahaztu egin zitzaizkion, antza. Ez hori bakarrik, espainiar sozialistek LSSI legea baino kaltegarriagoa den lege bat bultzatu eta onartu zuten, LMISI legea.
Euskal sozialistek berdin egingo ote duten beldur naiz. Gobernua behin eta berriz kritikatu ostean software librearen alde gehiago ez egiteagatik, behin boterera helduta, beraiek esandako guztiak bat-batean ahaztu eta sudurraren puntan jartzen zaiena egingo ote duten beldur. Oker banago has daitezela behingoz software librea eta estandar irekiak gogoz eta indarrez bultzatzen, hamaika gauza baitaude egiteko. Gainera, aldi berean, egungo krisiari aurre egiten ariko dira.
Argitaraketa: Artikulu hau GARA egunkariko GAUR8 larunbateko gehigarrirako prestatu nuen eta 2009ko ekainaren 5ean argitaratu zen.
Azken iruzkinak